Hệ thống sưởi sàn Ondol – Một phát minh vĩ đại của người Hàn

Chỉ cần đốt một nhúm củi trong bếp lò là chẳng mấy chốc nước trong chiếc nồi sắt to đặt bên trên sẽ sôi lên ùng ục. Khi mở chiếc nắp nồi, một làn hơi nước ấm áp sẽ bốc lên và phủ kín khắp mặt của bạn. Những cành củi đang cháy bập bùng trong bếp lò không chỉ mang đến cho người lửa để nấu nướng, mà còn mang hơi ấm đến những căn phòng. Nhìn nhóm lửa đang cháy mỗi lúc một to dần, chúng ta có thể biết được có lẽ bây giờ sàn nhà đã đủ ấm áp.

Lakgojae theo âm Hán Việt là Lạc Cổ Trai, tức là nơi thưởng thức những giá trị xưa với một tâm hồn thư thái và trong sáng. Ngôi nhà có kiến trúc hình vuông với một khoảng vườn ở giữa này gần như được phục dựng nguyên vẹn, từ những căn phòng từng được các nho sinh và học giả thời Joseon lưu trú đến vọng lâu, hồ sen và sàn nhà chính. Hiện ngôi nhà đang được sử dụng với chức năng là nhà khách của Làng nhà truyền thống Hanok Bukchon, nơi du khách có thể tìm hiểu về kiến trúc nhà truyền thống, cũng như được trải nghiệm lối sống xưa của người Hàn. Sẽ rất khó để tìm được một nơi khơi gợi nên bầu không gian hoài cổ với những nét đẹp truyền thống vẹn nguyên như ở nơi đây. Đến thăm Lakgojae vào mùa đông giá rét, bạn sẽ càng cảm nhận được nhiều hơn những nét đẹp ấy qua hơi ấm tỏa ra từ hệ thống sưởi sàn Ondol. Hàn Quốc tự hào là quốc gia duy nhất trên thế giới phát minh ra và sở hữu hệ thống sưởi ấm sàn nhà trí tuệ này.

Những ghi chép đầu tiên về hệ thống sưởi này từng được đề cập đến trong cuốn sách lịch sử ‘Cựu Đường Thư’ của Trung Quốc. Ở phần viết về nước Goguryeo, một trong những đất nước nằm trên bán đảo Hàn Quốc xưa kia, có đoạn miêu tả: “Người Goguryeo làm nền nhà bằng đất. Họ tạo nên một hệ thống đường ngầm dưới nền nhà dẫn đến các phòng. Khi đốt lửa ở miệng đường ngầm thì các căn phòng sẽ được sưởi ấm.” Qua đây, chúng ta có thể biết được người Hàn đã bắt đầu sử dụng hệ thống sưởi sàn Ondol từ giữa thế kỉ thứ 7. Nhiệt độ tỏa lên từ hệ thống sưởi giúp xua tan khí lạnh và giữ nhiệt cho cơ thể con người trong mùa đông giá buốt. Từ đó mà hình thành nên văn hóa sinh hoạt trên sàn nhà và văn hóa Ondol của người Hàn. Viện trưởng Viện văn hóa nhà truyền thống Hanok Jang Myung-hee giải thích : “Hệ thống sưởi Ondol có rất nhiều ưu điểm nhưng đầu tiên phải kể đến cấu tạo đặc biệt của nó. Nền nhà của người Hàn được làm bằng đất, và dưới nền đất ấy, họ đã tạo nên một hệ thống các đường ngầm bằng đá thông đến các phòng, đồng thời các đường ngầm đều kết nối với bếp lò. Khi đốt lửa trong bếp lò, làn khói sẽ mang hơi ấm lan tỏa theo các đường ngầm và sưởi ấm sàn nhà. Mặt khác, sau khi làn khói tan biến đi, không khí bị đốt nóng sẽ vẫn còn lưu lại trong ống khói, không khí này lại một lần nữa tiếp thêm nhiệt lượng cho ngôi nhà. Chính vì cấu trúc nhà như vậy nên người Hàn dần hình thành văn hóa sinh hoạt trên sàn nhà”.

Để tăng hiệu suất của hệ thống sưởi, người Hàn đã rất trí tuệ khi biết cách làm giảm độ ẩm cũa đất. Viện trưởng Jang Myung-hee tiếp tục nói : “Sàn nhà của một ngôi nhà truyền thống Hàn Quốc thường cách mặt đất 3-5 bậc thang. Điều này giúp cho sàn nhà tránh bị ẩm thấp và giữ được hơi ấm được lâu hơn. Đây là một ưu điểm khác của hệ thống sưởi sàn Ondol”.

Hệ thống sưởi sàn Ondol không chỉ có tác dụng làm ấm không khí trong phòng, mà còn có tác dụng làm ấm sàn nhà. Lượng nhiệt mà hệ thống này mang lại nhiều đến mức có lúc khiến cho bạn bị đỏ ửng hết cả mông hay lưng khi ngồi hay nằm. Nhưng trái lại bạn sẽ tránh được cái rét cắt da cắt thịt của mùa đông

Một ngôi nhà truyền thống của Hàn Quốc được chia ra thành nhiều phòng, khu vực khác nhau tùy theo mục đích và đối tượng sử dụng ví dụ như nhà chính, nhà phụ, nhà bếp, phòng làm việc… Mặc dù có nhiều thế hệ cùng chung sống trong một ngôi nhà như ông bà, bố mẹ, con cháu… nhưng không gian giữa các phòng, các khu vực vẫn giữ được sự riêng tư nhất định. Bên cạnh đó, nó cũng không làm mất đi tính kết nối để các thành viên gia đình có thể dễ dàng giao lưu với nhau.

Giữa các căn phòng có một khoảng sàn rộng được gọi là Maru, một đặc tính khác chỉ có ở kiểu nhà truyền thống của Hàn Quốc. Đây là không gian mở nhằm kết nối mọi người lại với nhau. Viện trưởng Jang Myung-hee một lần nữa giới thiệu : “Hệ thống sưởi sàn Ondol và khoảng sàn Maru là hai điểm đặc biệt của một ngôi nhà truyền thống Hàn Quốc. Hệ thống sưởi sàn Ondol giúp sưởi ấm ngôi nhà vào mùa đông lạnh giá còn khoảng sàn Maru lại giúp làm mát cho ngôi nhà vào mùa hè nóng bức. Trong cùng một ngôi nhà nhưng lại sở hữu hai hình thái kiến trúc vô cùng hữu ích và độc đáo, điều này bạn chỉ có thể bắt gặp trong ngôi nhà truyền thống Hàn Quốc”.

Hiện nay, tại thành phố Ninh An ở Đông Bắc Trung Quốc đang xây dựng khoảng 1.500 ngôi nhà, khách sạn theo kiểu truyền thống của Hàn Quốc. Theo chân Trung Quốc, nước Đức cũng tỏ ra rất quan tâm đến kiểu nhà này. Qua đây thấy được tiềm năng rất lớn trong việc ứng dụng phong cách kiến trúc truyền thống của Hàn Quốc tại nước ngoài.

Du lịch Hàn Quốc trong khoảng thời gian mùa đông ít nhiều gây khổ sở cho du khách nước ngoài bởi cái rét như muốn cắt da cắt thịt. Những lúc như vậy, nhà khách tại những Làng nhà truyền thống Hanok là nơi bạn nên ghé qua. Sẽ không còn gì tuyệt vời bằng nếu được quấn mình trong chiếc chăn được trãi trên nền nhà ấm áp. Hãy đến đây để được trải nghiệm hơi ấm tỏa ra từ hệ thống sưởi sàn Ondol và đón nhận tấm tình cảm chân thành từ những ông bà chủ người Hàn tốt bụng.